Samen met de gemeente duurzame energie opwekken

De duurzame klok

De duurzaamheidsdoelen van de gemeente Winterswijk staan stevig op papier. Om deze letterlijk en figuurlijk niet uit het oog te verliezen, heeft John een grote klok met 100 lampjes opgehangen. Er zijn op dit moment 29 lampjes aan. “We zitten nu dus op 29 procent van onze doelstelling voor duurzame energie richting 2030. Een groot zonnepark als Masterveldweg voegt zo’n 30 tot 40 lampjes toe. We zijn een kleine gemeente, dus met een project als dit zouden we in één keer een grote stap zetten. Dat maakte een duurzaam energiepark voor ons aantrekkelijk.” 

Maatschappelijk en landschappelijk inpasbaar 

Uitnodigingsplanologie vormde de basis voor het opzetten van duurzame energieopwekking. Er werd een speciaal beleidskader voor zonneparken opgesteld, waarna geïnteresseerde ontwikkelaars zich mochten melden. Voor de duurzame energieopwekking schreef John twee hoofdpijlers: het project moest zowel maatschappelijk als landschappelijk inpasbaar zijn.  
 
“Hoe zorgt een ontwikkelaar dat er minimale weerstand op een zonnepark komt en er een groot draagvlak ontstaat? En even belangrijk: hoe schikt het project zich naar het landschap? Je bent als ontwikkelaar te gast in ons landschap, dus het is voor ons een vereiste dat de natuur rijker achterblijft na de vergunningsperiode. Statkraft vond deze punten even belangrijk als wij. Dat klikte gewoon goed.”

Past het in het landschap? 

Om een grootschalig energieproject in het kleinschalige landschap van Winterswijk toe te staan, moet het project aansluiten op vier duurzame doelen. John toetst elk projectvoorstel nauwkeurig aan deze aspecten. 

“Het eerste doel is het tegengaan van klimaatverandering. Een zonnepark voldoet daar natuurlijk aan via groene stroomopwekking, zodat we fossiele brandstoffen links kunnen laten liggen. Het tweede is een vergroting van de biodiversiteit, waaraan zonnepark Masterveldweg bijvoorbeeld bijdraagt door de nieuwe bloemrijke akkerranden aan de zijkanten van het zonnepark. Het derde doel is circulariteit. De zonnepanelen zijn recyclebaar, dus ook daaraan wordt voldaan.” 
 
Het vierde doel is wat John ‘een vreemde eend in de bijt’ noemt. “Dit is een speciaal doel voor Winterswijk, maar wel cruciaal: cultuurhistorie. We hebben hier een uniek coulisselandschap met essen, houtwallen en honderden monumenten. Deze omgeving vertelt het verhaal over wie we zijn en waar we vandaan komen. Dat willen we behouden, ook voor de volgende generaties. Elke nieuwe toevoeging, dus ook een zonnepark, moet helpen om deze cultuurhistorie te beschermen. Statkraft doet dat door rondom het zonnepark de oorspronkelijke houtwallen te herstellen die door de tijd heen waren verdwenen.”

Komt er een groot draagvlak?

Toen bij de landschappelijke duurzaamheidsdoelen vinkjes waren gezet, volgde de maatschappelijke test. De zorg voor draagvlak was immers de tweede vereiste die John had opgesteld. “Het begon met gesprekken met omwonenden. Of die er nu 40 of 700 meter van de parklocatie af woonden, maakte niet uit. Statkraft ging langs bij iedereen die mogelijk invloed zou ondervinden van het zonnepark. Zelfs over de Duitse grens.” 
 
Daarnaast zijn er drie informatieavonden opgezet voor de omgeving waar iedereen vragen kon stellen en verzoeken kon indienen. Bijvoorbeeld om te zorgen voor extra afscherming van het zicht op de zonnepanelen vanuit omliggende woningen. “Statkraft pakt alle verzoeken netjes op”, licht John toe. “Door de combinatie van een persoonlijke en brede aanpak kwam er heel weinig weerstand op de plannen.” 

Mogelijkheden voor participatie

Ook op financieel gebied hebben Statkraft en Winterswijk van tevoren duidelijke afspraken gemaakt. Zo kunnen direct omwonenden via crowdfunding straks als eerste investeren in het zonnepark en krijgen zij hoge kortingen op zonnepanelen, omvormers en installaties voor gebruik bij hun eigen woningen. Nadat de omwonenden de kans op financiële participatie is geboden, krijgen de overige inwoners van de gemeente Winterswijk de mogelijkheid. Ook zijn lokale ondernemers gevraagd om het zonnepark te beheren en de ecologische kwaliteit van het gebied te monitoren.  
 
John heeft de overeenkomsten voor participatie strak overzien. “Wij waren als gemeente redelijk vroeg met onze richtlijnen voor mede-eigenschap: dit was nog voor het klimaatakkoord dat het lokaal bezit van zonneparken stimuleerde. We spraken af om minimaal 25% van het park open te stellen voor lokaal eigendom. Als er uiteindelijk minder afname blijkt te zijn, heeft Statkraft beloofd om een extra bijdrage te doen aan een nieuw opgericht omgevingsfonds.”

Het omgevingsfonds 

Naast de financiële participatie is er ook een duurzaam omgevingsfonds opgezet om de maatschappelijke meerwaarde van het park nog verder te vergoten. In dit fonds stort Statkraft elk jaar geld uit de opbrengsten van het zonnepark. Het omgevingsfonds is voor John minstens zo belangrijk als het lokale eigendom: “Daarmee kunnen ook mensen die wat verder weg wonen meeprofiteren. Een scoutinggroep in Winterswijk kan bijvoorbeeld geld uit het fonds gebruiken om hun clubgebouw te isoleren en te voorzien van zonnepanelen.” 
 
Momenteel is bij Winterswijk Zonnepark Arrasveldweg al operationeel. Masterveldweg komt daar binnenkort bij. “Elk park voedt het omgevingsfonds 15 jaar lang. Met alle drie de parken levert dat rond de 75.000 euro per jaar op. Dat is een hoop geld waarmee we onze lokale maatschappij kunnen helpen verduurzamen.”