Lokale expertise bij energieprojecten: de rol van de landschapsontwerper

Lokale ervaring

Ecologisch onderzoek, ruimtelijke ordening en het opzetten van participatietrajecten. Allemaal belangrijke zaken die voorafgaan aan de vergunningsaanvraag voor een duurzaam energieproject. Volgens Sijtse Jan zoeken ontwikkelaars hiervoor vaak lokale expertise. “We zitten daarom expres niet in de grote steden, maar juist op plekken dichtbij onze projectlocaties zoals in Twente, Diever, Wageningen en Wassenaar. We willen de connectie met de omgeving behouden, want dat helpt ons bij projecten om gemeenten en omwonenden beter te begrijpen. Ook zijn we goed bekend met de lokale natuur en weten we wat er speelt in een landschap.”

Natuurverrijking

Bij elk zonnepark is een duidelijk plan voor het verhogen van de biodiversiteit een standaardvereiste. Eelerwoude stelt daarvoor bepaalde rapporten op, zoals een natuurtoets. “In zo’n natuurtoets kijken we welke diersoorten of natuur aanwezig zijn die beschermd moeten worden. Ook brengen we in kaart welke kansen er zijn voor het creëren van een meerwaarde voor de biodiversiteit. Daarmee houden projecten de natuur niet alleen in stand, maar verrijken ze deze ook echt.” Zo wordt bijvoorbeeld op zonnepark Masterveldweg de grond verschraalt om de balans tussen voedingsstoffen in de bodem te herstellen, en zo de oorspronkelijke vegetatie tot bloei te brengen.

In dit proces betrekt Eelerwoude al meteen de stem van de omgeving. Als mensen bezwaren hebben tegen de plannen voor biodiversiteit, zoekt Sijtse Jan naar creatieve oplossingen. “Neem bijvoorbeeld het idee om kruidenrijk grasland rondom een park aan te leggen. Als daar op een bewonersavond de reactie op komt dat mensen vrezen voor onkruidvorming tussen deze planten, gaan we direct in gesprek. Wat voor natuur zien mensen dan wel graag? Daarmee werken we nieuwe plannen uit, die we vervolgens weer aan hen presenteren op het volgende informatiemoment. Zo houden we iedereen betrokken en laten we zien dat we altijd wel ergens een mouw aan kunnen passen. Niks staat direct vast en bijna alles kan veranderen.”

Logische inpassing

Naast de flora en fauna richt Eelerwoude zich ook op de ruimtelijke ordening van energieprojecten. Bij zonneparken heeft dit een extra lading, want: hoe past zo’n modern zonnepark in een historisch landschap? Dit is een vraag die Sijtse Jan al vaak heeft gehoord. “Het kernwoord hierbij is ‘logisch’. Een zonnepark moet een logische inpassing krijgen, op welke plek dan ook, met een duidelijk begin en eind. Dat kan betekenen dat er een haag of een ecologische zone omheen komt, maar alleen als dit past binnen de geest van het landschap.”

“Het kan namelijk zo zijn dat wat er al tussen een veld en de bewoonde wereld zit, bijvoorbeeld een oever met riet en een landbouwperceel, veel fijner aanvoelt voor mensen dan een strakke haag. Zeker als het landschap dat verder niet heeft. Zo’n vreemde haag die het park volledig uit het zicht onttrekt, kan dan juist heel vervreemdend werken. Het wordt een non-plek waarvan mensen zich afvragen: wat gebeurt daar eigenlijk? Dat voelt onheimelijk en niet transparant. Een locatie met een natuurlijke begrenzing past dan een stuk beter in het landschap.”

Langdurige verbetering

Bij het bepalen van de inpassing en de natuurwaarde van zonneparken kijkt Sijtse Jan niet alleen naar het heden, maar ook naar de toekomst. “Als bij de aanleg oude houtwallen worden hersteld die na de looptijd van de vergunning blijven staan, gaat dat veel verder dan de 25 jaar die een zonneveld in het landschap verblijft, misschien wel honderd jaar. Ook een nieuwe ecologische zone die zich langzaam opbouwt, zorgt voor langdurige natuurverbetering. Zulke dingen geven een zonnepark nog een extra duurzame functie, naast de energieopwek. Ik ben ervan overtuigd dat dit soort multifunctionele duurzaamheid een trend gaat worden de komende jaren, zeker bij grootschalige projecten.”